Author: sayenarshakyan

176. Գործողություն ցույց տվող բառերը (բայերը) դարձրո՛ւ ո՞վկամ ի՞նչ հարցին պատասխանող, առարկա ցույց տվող բառեր (գոյականներ):

Օրինակ՝
լուծել — լուծույթ, լուծում

սպասել — սպասավոր, սպասյակ, սպասուհի, սպասում:

            Իշխել, բժշկել, բացել, ուսուցանել, ճեղքել, պահել, հյուսել, բանել, գրել, գործել,    զգալ, հարցնել:

Իշխել- իշխան

բժշկել- բժիշկ

բացել- բացատ

ուսուցանել- ուսուցում

ճեղքել-ճեղք

պահել-պահոց, պահարան

հյուսել-հյուս, հյուսվածք

բանել-բանավոր

գրել- գիր, գրող, գրիչ

գործել-գործիք, գործարան

զգալ- զգայարան

հարցնել- հարցական, հարց

177. Ինչպիսի՞ հարցին պատասխանող, հատկանիշ ցույց տվող բառերից (ածականներից) կազմի´ր գոյականներ (ի՞նչ հարցին պատախանող բառեր):

Օրինակ՝
տաք — տաքություն:

            Քաջ, մեծ, գեղեցիկ, հատուկ, հասարակ, հարմար, դեղին, գունատ, հնչեղ,շքեղ,   պերճ, խեղճ, տկար:

քաջ-քաջություն

մեծ- մեծություն

գեղեցիկ- գեղեցկություն

հատուկ- հատկություն

հասարակ-հասարակություն

հարմար-հարմարություն

դեղին-դեղնություն

գունատ-գունատություն

հնչեղ-հնչեղություն

շքեղ- շքեղություն

պերճ -պերճություն

խեղճ-խեղճություն

տկար-տկարություն

178. Կետերը փոխարինի´ր փակագծում տրված բառից կազմված համապատասխան գոյականով:

Ֆրանսիացի Լյուդովիկոս 14-րդ թագավորը կենդանիների նկատմամբ հատուկ վերաբերմունք ուներ: Նա ցանկանում էր իր պալատական այգում հետաքրքիր գազանանոց ստեղծել: ճարտարապետը բոլոր կենդանիների վանդակները հովհարաձև տեղավորեց փոքր տարածության վրա, որ այցելուն մի կետից կարողանա տեսնել բոլոր կենդանիներին: Հետագայում ուրիշներն էլ ընդօրինակեցին վանդակների այդպիսի դասավորվածությունը:

Գոյականի տեսակները

179. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը  գտի´ր՝ ուշադրություն դարձնելով դրանց սկզբնատառերի գրությանը:

Ա. Հայր, տղամարդ, տղա, ուսուցիչ, վարիչ, վարչապետ, անգլիացի, պարսիկ, կին, տատ, իտալուհի, բժշկուհի,քար, վարդ, երկաթ, առյուծ, արջ:
Բ. Նաիրա, Արմեն Տիգրանյան, Տիգրան Մեծ, Չալանկ, Մարան, Աֆրիկա (մայր ցամաք), Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ (պետություն), Սևան, Արաքս, Նիագարա (ջրվեժ):

Ա խմբում գրված է փոքրատառ, քանի որ հասարագ գոյականներ են

Բ խմբում գրված է մեծատառով, քանի որ հատուկ գոյականներ են

18O. Նախորդ վարժության մեջ տրված ո՞ր գոյականներն են հասարակ և որո՞նք՝ հատուկ: Պատասխանդ պատճառաբանիր:

Հիշ՛ի՛ր

Բառերն ըստ իմաստի բաժանվում են տարբեր խմբերի:
Առարկա ցույց  տրվող բառերը կոչվում են գոյական, առարկայի հատկանիշ ցույց տվող բառերը՝ ածական, գործողություն ցույց տվող բառերը՝ բայ, գործողության հատկանիշ ցույց տվող բառերը՝ մակբայ և այլն:
Հայերենում կա տասը խոսքի մաս՝ գոյական, ածական, թվական, դերանուն, բայ, մակբայ, կապ, շաղկապ, ձայնարկություն և վերաբերական:

Митя накатался на саночках с ледяной горы и на коньках по замёрзшей реке; прибежал домой румяный, весёлый и говорит отцу: „Ух как весело зимою! Я бы хотел, чтобы всегда зима была” „Запиши твоё желание в мою записную книжку”, – сказал отец. Митя
записал. Пришла весна. Митя набегался за пёстрыми бабочками по зелёному лугу, нарвал цветов, прибежал к отцу и говорит: „Что за прелесть эта весна! Я бы желал, чтобы всегда весна была”. Отец опять вынул книжку и предложил Мите записать своё желание. Настало лето. Митя с отцом отправились на сенокос. Весь длинный день веселился мальчик: ловил рыбу, собирал ягоды, кувыркался в душистом сене, а вечером сказал отцу: „Вот уж сегодня я повеселился вволю! Я бы желал, чтобы лету конца не было”. И это желание Мити было записано в ту же книжку.
Наступила осень. В саду собирали плоды – румяные яблоки и жёлтые груши. Митя был в восторге и говорит отцу: „Осень лучше всех времён!” Тогда отец вынул свою записную книжку и показал мальчику, что он то же самое говорил и о весне, и о зиме, и о лете.

1.Найдите лишнее слово.
а) шуба                                                        а) носки
б) сарафан                                                   б) чулки
в) пальто                                                     в) рубашка
г) куртка                                                      г) колготки

2.Вставьте вместо точек нужные слова.
1. На опушке леса … высокая сосна. 2. На небе … яркая звезда. 3. Мальчики в лесу … колючего ежа. 4. В декабре … настоящая зима. 5. Охотники … к волчьей норе. 6. Солнце … верхушки деревьев.
Слова для справок: сверкала, наступила, росла, поймали, позолотило, подошли.

3.Где нужно, допишите окончания.
1. Наступил.. зима. 2. Реки и озёра замёрзл.. . 3. Падал.. пушистый снег. 4. Наступил.. холода и морозы. 5. Ребята играл.. в снежки. 6. Мальчики строил.. каток. 7. Рубен умел.. кататься на коньках. 8. Девочка слепил.. снеговика.

4.Слова в скобках напишите во множественном числе.
1. Птицы полетели за высокие (гора), за синие (море), в тёплые (страна). 2. У зверей тёплые (шуба). 3. Многие звери спрятались в глубокие (нора). 4. Замёрзли (река) и (озеро). 5. Закапали зимние (слеза).

4.Допишите окончания

1. Последн.. перелётн.. птицы покидают родн.. места. 2. В январе наступили сильн.. морозы. 3. Низк.. облака повисли над самой землёй. 4. Весёл.. мальчики катались на катке. 5. На небе светят ярк.. звёзды. 6. Перв.. снежинки падают на землю.

5. Вместо точек вставьте нужные слова.
… зима. А вместе с ней … морозы. Реки и озёра … льдом. Весёлый первый снег … деревья. Мальчики … на коньках, … в снежки.
Слова для справок: катаются, укрыл, затрещали, наступила, покрылись, играют.

Ահմեդը հինգ ուղտ հետևը ձգած գնում էր քաղաք:
Արևը սաստիկ այրում էր, ծարավը մարդու շրթունքը պատառ-պատառ էր անում:
Եղավ որ՝ հենց կիզիչ կեսօրին հանդիպեց մի աղբյուրի. որ ճանապարհի ափին ուրախ ու պայծառ քչքչում էր ծառերի զով ստվերի տակ:
Ահմեդը ուղտերը քաշեց աղբյուրի գուռների վրա, լավ ջրեց, ինքն էլ մի կուշտ խմեց, հետո երկար ու մեկ փռվեց ստվերի հովին:
Ո՛չ արթուն էր, ո՛չ քնած, մի հաճելի թմբիր զով ստվերի հետ իջել էր նրա հոգնած անդամների վրա:
Երբ կեսօրը կոտրվեց՝ Ահմեդը ուշքի եկավ, նայեց տեսավ ուղտերի մեկը չկա. կանգնեց քարերի գլխին, դիտեց չորս դին-բան չէր երևում. միայն բավական մոտիկում, մի գյուղ ծառերի միջից ճերմակին էր տալիս:
Շտապով ոտքի հանեց ուղտերը, գնաց գյուղ:
Մի պառավ կին պատահեց նրան գյուղի ծայրին:
-Նանի՛, – ասաց Ահմեդը,- ուղտս կորել է, չե՞ս տեսել, աչքիդ չի՞ ընկել: Է՛սպես- է ՛սպես մի ուղտ:
-Ես քո ուղտի դա՞րդն եմ,- զայրացած ասաց պառավը.- իմ կտրիճ աքլորն է կորել, ման կուգամ, ման կուգամ, չեմ գտնի, քո ուղտը աչքի՞ս կերևա. արի առաջ-առաջ աքլորս ման գանք գտնենք, հետո քո ուղտը:
Ահմեդը գլուխը շարժելով մտավ գյուղը, ուղտերը պահ տվավ գյուղի տանուտերին ու ինքը գնաց կորուստը փնտրելու:
Գյուղից դուրս տեսավ մի մարդ, պարկով ցորենը դրել է գետնին, պարկի մի կողքը պատռվել է, ցորենը բուռ-բուռ թափվել է ճամփի երկայնքով. խեղճ մարդը մեկ՝ ցորենն է հավաքում, լցնում պարկը, մեկ՝ մատներով գետինն է քրքրում, հողը մաղմղում:
-Ա՛յ, մարդ, ուղտս է կորել, էստեղով չի՞ անցել, տեսած չունի՞ս էսպես-էսպե՛ս մի ուղտ:
-Ես գլուխս եմ մոլորել, նեղսրտած ասաց մարդը,- երեխաներիս ապրուստը հող դարձավ. ասեղս եմ կորցրել, ասեղս, որ պարկս կարեմ, երթամ տուն. քո ուղտդ աչքի՞ս կերևա. արի առաջ-առաջ ասեղս փնտրենք, հետո քո ուղտը:
«Խենթ են էս մարդիկը»,- փնթփնթաց Ահմեդն ու առաջ գնաց:
Ում որ դիմեց, նույն պատասխանն էր ստանում, թե ի՞նչ է, բան ու գործ չունեինք, քո ուղտի՞ն պիտի աչք պահեինք:
Ահմեդը վշտացած մարդկանցից ու հույսը կտրած՝ գյուղ վերադարձավ. մի ծառի տակ նստավ, գլուխն առավ ափերի մեջ տխուր-տխուր միտք էր անում. քունը վրա հասավ, և հոգնաբեկ Ահմեդը աչքերը գոցեց. քունն ու երազ տեսնելը մեկ եղավ. տեսավ, որ իր մայրն եկավ, Ահմեդի գլուխը շոյեց ու ասաց.
«Որդիս, մի՛ տխրիր, ուղտդ կորած չէ. միայն այս աշխարհիս բանն այսպես է, որ առաջ ուրիշի կորուստը պիտի փնտրես, որ ուրիշն էլ քո կորուստը փնտրի. Մի՛ մեղադրիր մարդկանց, ամեն մեկի համար իր աքլորն ու ասեղը քո ուղտի չափ է»:
Ահմեդը զարթնեց և վազեց պառավի մոտ:
-Նանի, աքլորդ գտա՞ր,- հարցրեց Ահմեդը:
-Չէ՛, որդի, չէ՛:
-Արի՛, միասին փնտրենք,- ասաց Ահմեդը:
Եվ երկուսով ընկան գյուղի երդիկներն ու կալերը. մինչև ուշ երեկո որոնում էին կորած աքլորը. հանկարծ պառավը սրտապատառ գոչեց.
-Ահա՛ աքլորս, կտրիճ աքլորս, պատի տակ նստել է:
Ահմեդը վազեց դեպի աքլորը, սա էլ վախեցած թևերը թափ տալով վազեց դեպի դաշտերը. Ահմեդը հետևից, աքլորը առջեւից, աքլորը վազելով, Ահմեդն էլ հետեւից վազելով, վազելով…հանկարծ մեկ էլ աչքի առջևը- իր ուղտը, հենց իր ուղտը, որ կանաչի մեջ նստած հանգիստ որոճ էր անում: Ահմեդի ուրախությանը չափ սահման չկար. մեկ ձեռքին աքլորը, մյուս ձեռքին ուղտի պարուսանը- խնդումերես մտավ գյուղ:

Առաջադրանքներ

1․ Դո՛ւրս գրիր և բառակազմական վերլուծության ենթարկի՛ր (առանձնացրո՛ւ արմատները և հոդակապը) բարդ բառերը։

Օրինակ՝ խնդումերես-խնդում+երես

2․ Բացատրի՛ր տեքստում ընգծված արտահայտությունները։

3․ Տեքստից դո՛ւրս գրիր ինչպիսի՞ հարցին պատասխանող բառեր։

4. Յուրաքանչյուր բառի դիմաց նրան տրվող հարցը գրի՛ր։

Օրինակ՝ վազել-ի՞նչ անել

Ահմեդը-

գնում էր-

ուղտ-

քաղաք-

սաստիկ-

աքլոր-

կտրիճ-

մայրը-

վազել-

գյուղ-

լցնել-

երևալ-

5. Տեքստում գտի՛ր հետևյալ բառերի հոմանիշները և գրի՛ր բառերի դիմաց։

բարկացած, ջղայնացած-

հյուսած թոկ՝ պարան, ուղտի սանձափոկ-

հով-

շվաք-

քաջ-

որոնել, ման գալ-

դժգոհել, տրտնջալ-

ուժգին-

արթնանալ-

6. Տեքստից դո՛ւրս գրիր դարձվածքները և բացատրի՛ր։

7. Դո՛ւրս գրիր երկուական պատմողական և հարցական նախադասություն։

8.Բացատրի՛ր հետևյալ միտքը․

«Որդիս, մի՛ տխրիր, ուղտդ կորած չէ. միայն այս աշխարհիս բանն այսպես է, որ առաջ ուրիշի կորուստը պիտի փնտրես, որ ուրիշն էլ քո կորուստը փնտրի. Մի՛ մեղադրիր մարդկանց, ամեն մեկի համար իր աքլորն ու ասեղը քո ուղտի չափ է»:

9․ Երեք նախադասությամբ բնութագրի՛ր Ահմեդին։

10․ Առակը պատմի՛ր հերոսներից մեկի անունից։

 Женя обиделась и решила больше не играть с мальчиками. Она пошла на другой двор – играть с девочками. А у девочек разные игрушки: куклы, прыгалки, мячик, велосипед, а у одной девочки была большая красивая говорящая кукла. И Жене захотелось таких игрушек. Она взяла цветик- семицветик, оторвала оранжевый лепесток, бросила его и сказала: „Хочу, чтобы все игрушки, какие есть на свете, были мои!”
И вот в тот же миг со всех сторон появились игрушки. Прибежали куклы, потом покатились мячики, шарики, велосипеды, машины, прыгалки. По воздуху летели миллионы игрушечных самолетов и вертолётов. Сначала Женя обрадовалась, но потом игрушек стало очень много.
– Довольно, довольно! – закричала Женя. – Мне совсем не надо так много игрушек. Я пошутила, я боюсь… Но игрушек становилось всё больше и больше. Уже весь город был завален игрушками до самых крыш. Тогда Женя оторвала фиолетовый лепесток, бросила его и приказала игрушкам поскорее вернуться в магазины. И тотчас все игрушки исчезли.

1. Ответьте на вопросы.
1. Каким было следующее желание Жени?
Чтобы все игрушки стали ее.
2. Что она пожелала и что из этого вышло?
Женя пожелала, чтобы все игрушки мира были у нее, игрушек стало очень много.
3. Сколько лепестков осталось?
У нее остался один лепесток.
4. Как вы думаете, правильно ли поступила Женя?
Думаю, что нет.
5. А что бы пожелали вы?
Незнаю

2.Составьте словосочетания.
Какой-мячик, велосипед, лепесток.
Какая-кукла, машина, прыгалка.
Какие-шарики, игрушки, самолёты.

3.Вставьте подходящие по смыслу слова.
1.Женя обиделась и решила больше не играть с мальчиками
2. Жене захотелось таких игрушек.
3. Она взяла цветик- семицветик, оторвала оранжевый лепесток.
4. И вот в тот же миг со всех сторон появились игрушки. Прибежали куклы, потом покатились мячики, шарики, велосипеды, машины, прыгалки.

4. Найдите в тексте слова, которые отвечают на вопросы кто? что?. Составьте с ними предложение.
кукла, прыгалка, мячик, велосипед, игрушек,

Նոյեմբերի 6-ին մենք գնացել էինք ճամփորդության Աշտարակ։ Եղանք Աշտարակի 4 եկեղեցիներում։ Քայլարշավը սկսել ենք Սուրբ Մարիանե եկեղեցուց, հետո գնացինք Սուրբ Սարգիս, Սպիտակավոր և Ծիրանավոր եկեղեցիներ։ Եղանք խնձորների պահեստավորման սառնարանում, այնտեղ մեզ հյուրասիրեցին քաղցր և սառը խնձորներ։ Շատ հետաքրքիր և ուրախ անցավ մեր ճամփորդությունը։